Rhannu Cymraeg English

Diogelu plant mewn perthynas â Deddf Plant (Diddymu Amddiffyniad Cosb Resymol) (Cymru) 2020

CANLLAW ARFER CYMRU GYFAN

Mae'r canllaw ymarfer hwn i'w ddefnyddio o 21 Mawrth 2022, pan ddaw Deddf Plant (Diddymu Amddiffyniad Cosb Resymol) (Cymru) 2020 i rym.

Wedi ei ddiweddaru ddiwetha': Chwefror 2022

Dylid ei ddefnyddio ar y cyd â Gweithdrefnau Diogelu Cymru

Ar gyfer pwy y mae’r canllaw ymarfer hwn?

Mae'r canllaw hwn yn bennaf ar gyfer ymarferwyr sy'n gweithio gyda phlant (hyd at 18 oed), eu rhieni a'u gofalwyr neu unrhyw un sy'n gweithredu in loco parentis1. Mae hyn yn cynnwys y rhai sy’n gweithio ym meysydd y blynyddoedd cynnar, gofal plant, darpariaeth chwarae, gofal cymdeithasol, addysg, iechyd, yr heddlu, troseddau ieuenctid ac ieuenctid, cymunedol a gwasanaethau cefnogaeth i deuluoedd (gan gynnwys y trydydd sector) a gofal maeth a phreswyl.

Beth yw diben y canllaw hwn?

Mae diogelu plant yn gyfrifoldeb a rennir gan bawb sydd mewn cysylltiad â phlant.

Mae Gweithdrefnau Diogelu Cymru yn helpu unigolion ac asiantaethau ledled Cymru i ddeall eu rolau a chyfrifoldebau o ran sicrhau bod plant ac oedolion yn ddiogel. Maent yn cefnogi agwedd gyson at arfer a gweithdrefnau diogelu.

Mae’r canllaw ymarfer yn rhoi gwybodaeth ychwanegol am ymatebion diogelu lle effeithir ar blentyn gan gosb gorfforol. Dylid ei ddefnyddio ar y cyd â Gweithdrefnau Diogelu Cymru.

Dylai trefniadau diogelu effeithiol ym mhob ardal awdurdod lleol gael eu hategu gan ddwy brif egwyddor:

Mae rhai materion sy’n gyffredin yn yr holl ganllawiau ymarfer diogelu ac mae rhai sy’n benodol i’r mater diogelu dan sylw:

Beth yw cosb gorfforol?

Beth yw ystyr niwed corfforol o dan Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014

Beth sy’n newid?

Cafodd Deddf Plant Cymru Gydsyniad Brenhinol ar 20 Mawrth 2020 a bydd yn dod i rym ddydd Llun 21 Mawrth 2022.

Cyn 21 Mawrth 2022
Mae cosb gorfforol wedi bod yn anghyfreithlon mewn ysgolion, cartrefi plant, cartrefi gofal maeth awdurdodau lleol a lleoliadau gofal plant ers peth amser. Fodd bynnag, os yw rhiant, gofalwr neu unigolyn sy'n gweithredu in loco parentis mewn lleoliad heb ei reoleiddio (e.e. lleoliadau dysgu rhan-amser neu leoliadau addoli, chwarae a hamdden) yn cael eu cyhuddo o ymosodiad cyffredin tra’n gofalu am blentyn sydd yn eu gofal, gallent geisio amddiffyn eu gweithredoedd drwy ddweud bod y gosb yn rhesymol. Mae amddiffyniad cosb resymol yn amddiffyniad i'r troseddau cyfraith gyffredin presennol o ymosod a churo7, i rieni a'r rhai sy'n gweithredu in loco parentis8 yn unig; nid yw'n amddiffyniad llwyr9. Nid yw ar gael ar gyfer unrhyw lefel o ymosodiad sy’n fwy difrifol nag ymosodiad cyffredin, megis niwed corfforol gwirioneddol.

O 21 Mawrth 2022
Pan ddaw Adran 1 o Ddeddf Plant Cymru i rym, bydd yn dileu'r amddiffyniad cosb resymol. O'r adeg hon, bydd unrhyw gosb gorfforol yn erbyn plant yn anghyfreithlon yng Nghymru, gan gynnwys drwy law rhieni, gofalwyr ac unrhyw un sy'n gweithredu in loco parentis mewn unrhyw leoliad yng Nghymru.

Mae dileu'r amddiffyniad cosb resymol yn ei gwneud yn haws i blant, rhieni a gofalwyr, ymarferwyr a'r cyhoedd ddeall y gyfraith. Bydd hyn yn gwella gallu ymarferwyr sy'n gweithio gyda theuluoedd i amddiffyn plant drwy ddileu'r posibilrwydd o ddryswch sy’n bodoli ar hyn o bryd ynghylch beth sy'n lefel dderbyniol o gosb gorfforol. Bydd hefyd yn golygu y gall ymarferwyr ddarparu cyngor clir, diamwys i rieni a gofalwyr bod unrhyw lefel o gosb gorfforol yn anghyfreithlon yng Nghymru.

Bydd yn helpu i ddiogelu hawliau plant ac yn anfon neges glir: nid yw cosbi plant yn gorfforol yn cael ei oddef yng Nghymru.

Pam mae'r gyfraith yn newid?

I bwy y bydd y newid yn y gyfraith yn berthnasol?

Mae Deddf Plant Cymru yn gymwys i unrhyw un yng Nghymru sy'n gofalu am blant (dan 18 oed). Gall hyn fod fel:

Fel gyda chyfreithiau eraill, bydd hefyd yn berthnasol i ymwelwyr â Chymru.

Mae cosb gorfforol wedi bod yn anghyfreithlon mewn ysgolion, cartrefi plant, cartrefi gofal maeth awdurdodau lleol a lleoliadau gofal plant ers peth amser. Yn dilyn y newid hwn yn y gyfraith, bydd pob cosb gorfforol yn erbyn plant yng Nghymru yn anghyfreithlon ym mhob lleoliad.

Pa weithredoedd fydd neu fydd ddim yn dderbyniol gan rieni ar ôl i'r amddiffyniad gael ei ddileu?

Sail Tystiolaeth - Effaith cosb gorfforol ar blant

Ymateb i Bryderon

Aelodau’r cyhoedd
Yn unol â Gweithdrefnau Diogelu Cymru, cynghorwyd aelodau'r cyhoedd, drwy'r ymgyrch codi ymwybyddiaeth, y dylid rhoi gwybod i’r Awdurdod Lleol cyn gynted â phosibl os oes ganddynt bryderon am achos o ymosod ar blentyn. Os oes pryderon uniongyrchol ynghylch diogelwch plentyn, dylent gysylltu â'r heddlu.

Ymarferwyr
Dylai ymarferwyr barhau i ddilyn Gweithdrefnau Diogelu Cymru yn ôl yr arfer.

Ymateb cymesur

Plant sy'n ymweld â Chymru

Ymateb i achosion o ymosod ar blentyn pan gânt eu hadrodd i'r heddlu

Ar ôl i Ddeddf Plant Cymru ddod i rym, os bydd gwybodaeth yn cael ei rhannu gyda'r heddlu neu'n dod i'w sylw, bydd yr heddlu'n parhau i ddilyn gweithdrefnau diogelu a chyfiawnder troseddol arferol.

O 21 Mawrth 2022, pan ddaw Adran 1 Deddf Plant Cymru i rym, bydd yr heddlu'n parhau i fod yn gyfrifol am:

Os bydd yr heddlu'n derbyn adroddiad yr ymosodwyd ar blentyn, byddant yn penderfynu pa gamau i'w cymryd, os o gwbl, yn seiliedig ar ffeithiau ac amgylchiadau unigol yr achos:

Cynllun Cefnogaeth Rhianta y Tu Allan i'r Llys

Atodiadau

Ffynonellau gwybodaeth a chefnogaeth

Mae rhagor o wybodaeth a chefndir ar y newid yn y gyfraith ar gael yma.

Gwybodaeth i rieni a gofalwyr

Mae cyngor a chefnogaeth ar gael i rieni a gofalwyr plant a dylai ymarferwyr roi gwybod iddynt am y rhain.

Gwybodaeth i blant a phobl ifanc

Meic yw’r gwasanaeth llinell gymorth i blant a phobl ifanc hyd at 25 oed yng Nghymru. O ddarganfod beth sy'n digwydd yn yr ardal leol i helpu i ddelio â sefyllfa anodd, mae Meic yn cynnig gwybodaeth, cyngor a chefnogaeth gyfrinachol ac anfeirniadol:

Gallwch gysylltu â Gwasanaeth Ymchwilio a Chyngor Comisiynydd Plant Cymru sydd am ddim ac yn gyfrinachol. Mae ar gael fel ffynhonnell o help a chefnogaeth os yw plant a phobl ifanc neu’r rhai sy’n gofalu amdanynt yn teimlo nad yw plentyn yn cael ei drin yn deg.

Mae Childline yn wasanaeth am ddim, preifat a chyfrinachol lle gall unrhyw un dan 19 oed gael cefnogaeth a chyngor. Mae gwefan Childline www.childline.org.uk yn cynnwys tudalennau gwybodaeth a chyngor:


1 Mae'r rhai sy'n gweithredu in loco parentis yn cyfeirio at unrhyw un sy'n gyfrifol am blentyn tra bo'r rhiant yn absennol.

2https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/175391/Munro-Review.pdf

3 Yn dilyn Gweithdrefnau Diogelu Cymru (GDC). Mae GDC yn helpu ymarferwyr i gymhwyso'r ddeddfwriaeth Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 a’r canllaw diogelu statudol Gweithio Gyda'n Gilydd i Ddiogelu Pobl.

4 Yn dilyn y Cod ar gyfer Erlynwyr y Goron a’r Safon Gyhuddo ar Droseddau yn Erbyn y Person a gaiff ei diwygio gan Wasanaeth Erlyn y Goron (GEG) i ystyried y newid yn y gyfraith yng Nghymru.

5 Yn Neddf Plant Cymru diffinnir cosb gorfforol fel unrhyw guro a wneir fel cosb, a chyfeirir ato fel "cosb gorfforol".

6working-together-to-safeguard-people-volume-5-handling-individual-cases-to-protect-children-at-risk.pdf (gov.wales)

7 Deddf Cyfiawnder Troseddol 1988, Adran 39.

8 Mewn lleoliadau heb eu rheoleiddio.

9 Mae Safon Gyhuddo GEG yn esbonio'r terfynau ar ei hargaeledd, ac yn ei gwneud yn glir, hyd yn oed o fewn y terfynau hynny, fod yn rhaid i'r ymddygiad troseddol fod yn rhesymol ac yn gymedrol, gan ystyried ffactorau fel natur a chyd-destun ymddygiad y diffynnydd, hyd yr ymddygiad, goblygiadau corfforol a meddyliol mewn perthynas â’r plentyn, oedran a nodweddion personol y plentyn, a'r rhesymau a roddwyd gan y diffynnydd am roi’r gosb.

10 Mae rhianta cadarnhaol yn cyfeirio at ymddygiad rhieni yn seiliedig ar fudd pennaf y plentyn sy'n meithrin a grymuso, yn ddi-drais ac yn rhoi cydnabyddiaeth ac arweiniad sy'n cynnwys gosod ffiniau i alluogi datblygiad llawn y plentyn (Cyngor Ewrop). Mae'n ymwneud ag annog rhieni i wneud dewisiadau am y math o rieni y maent am fod a mabwysiadu dulliau rhagweithiol a chadarnhaol o reoli ymddygiad eu plentyn.

11 Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn (2006): 42ain Sesiwn. Sylw Cyffredinol Rhif 8: Hawl y plentyn i amddiffyniad rhag cosb gorfforol a mathau creulon neu ddiraddiol eraill o gosb. Genefa: Y Cenhedloedd Unedig.

12Canolfan Polisi Cyhoeddus Cymru - Cosb Gorfforol Rhiant: Canlyniadau Plant ac Agweddau

13Physical punishment and child outcomes: a narrative review of prospective studies - The Lancet

14 Nid yw Datrysiad Cymunedol yn rhan o gofnod troseddol unigolyn – Fodd bynnag, gellir ei ddatgelu fel rhan o wiriad manylach gan y Gwasanaeth Datgelu a Gwahardd (GDG). Mae angen derbyn cyfrifoldeb. Nid yw methu â chydymffurfio ag unrhyw un o'r amodau yn arwain at erlyniad am y drosedd ond gall yr heddlu ystyried hyn os yw'r person yn troseddu eto.

15 Gellir cynnig Rhybudd Amodol i berson sydd wedi cyfaddef i gyflawni'r drosedd a lle mae gan yr heddlu ddigon o dystiolaeth i gyhuddo. Mae'n rhan o gofnod troseddol person. Gall methu â chydymffurfio ag unrhyw un o'r amodau arwain at erlyniad am y drosedd.

Lawrlwythwch y canllaw hwn fel PDF