Y drafodaeth/cyfarfod strategaeth

Os yw’r gwiriadau cychwynnol, yn dilyn hysbysebiad , yn dod i’r casgliad bod gan y wasanaethau cymdeithasol achos rhesymol i amau bod plentyn mewn perygl o niwed sylweddol fel y disgrifir yn Neddf Plant 1989, dylent drefnu cynnal trafodaeth/cyfarfod strategaeth i benderfynu a oes angen rhoi ymholiadau adran 47 ar waith, ynghyd â’r ffordd orau i’w cynnal.

Diben y drafodaeth/cyfarfod

Diben y drafodaeth/cyfarfod strategaeth yw:

• rhannu a thrafod, yn fanwl, yr holl wybodaeth a gasglwyd hyd yma, ynghyd â natur yr amheuon;
• penderfynu p’un a ddylid dechrau ymholiadau adran 47, neu barhau â hwy os ydynt eisoes wedi dechrau, i benderfynu a yw plentyn yn dioddef, neu mewn perygl o ddioddef niwed sylweddol;
• cadarnhau pa gamau gweithredu sydd angen ar unwaith, os o gwbl, i ddiogelu’r plentyn os ydyw ar fin bod mewn perygl o niwed sylweddol a/neu pa wasanaethau neu gymorth dylid eu cynnig dros dro;
• ystyried anghenion a diogelwch plant eraill a allai gael eu heffeithio, gan gynnwys brodyr a chwiorydd, oedolion mewn perygl a phlant eraill sydd mewn cysylltiad â’r camdriniwr honedig, ac a ddylid ymestyn unrhyw ymchwiliad i gynnwys unrhyw rai o’r plant yma, a chytuno ar unrhyw gamau gweithredu angenrheidiol i’w diogelu rhag niwed;
• penderfynu a oes angen unrhyw rhoi gamau cyfreithiol ar waith ar fyrder;
• defnyddio’r wybodaeth i benderfynu a ellir rhoi cynllun gofal a chymorth ar waith.

Gweler Canllaw Ymarfer Cymru Gyfan

Cyfarfod neu drafodaeth strategaeth?

Mae cyfarfod strategaeth wyneb yn wyneb yn debygol o fod yn fwy effeithiol na sgwrs dros y ffôn dan yr amgylchiadau canlynol:

• pan fo pryderon yn ymwneud â ffurf gymhleth o gamdriniaeth neu esgeulustod fel salwch sydd wedi’i greu a/neu ei achosi, camdriniaeth wedi’i threfnu;
• pan fo honiad yn ymwneud ag ymddygiad rhywiol niweidiol gan un plentyn tuag at un arall, dylid cynnal cyfarfodydd strategaeth ar gyfer pobl plentyn;
• pan fo’r pryderon yn ymwneud â pherygl o niwed sylweddol yn y dyfodol i blentyn sydd heb ei eni;
• mae pryderon cynyddol ymhlith asiantaethau amrywiol, ac mae angen rhannu’r pryderon hyn i nodi camau gweithredu.

Gallai’r drafodaeth ddigwydd mewn cyfarfod neu drwy ddefnyddio cyfrwng arall megis dros y ffôn neu drwy fideo-gynadledda.

Nid oes unrhyw ganllawiau penodol gan Lywodraeth Cymru o ran pryd y dylid cynnal trafodaeth strategaeth dros y ffôn neu’n wyneb yn wyneb. Fodd bynnag, dylid rhoi ystyriaeth i’r cwestiynau canlynol:

• A oes angen cynnal y drafodaeth hon ar frys? Os yw’n fater brys efallai na fydd yn bosibl trefnu cyfarfod wyneb yn wyneb
• Sawl asiantaeth sydd angen eu cynnwys? Os mai dim ond un neu ddwy asiantaeth sydd eu hangen ar gyfer y cyfarfod strategaeth yna mae sgwrs ffôn yn bosibl. Nid yw sgyrsiau ffôn yn ddelfrydol ar gyfer ymgysylltiad gweithredol nifer o gynrychiolwyr asiantaethau.
• A yw’r pryderon yn rhai risg isel neu ganolig? Y mwyaf cymhleth ac uchel ei risg y mwyaf gwerthfawr y gall cyfarfod strategaeth wyneb yn wyneb fod.

Awgrymiadau Ymarfer: Trafodaethau neu Gyfarfodydd ar Strategaeth a’r Goblygiadau o ran Arfer sy’n Canolbwyntio ar y Plentyn

Amserlenni

• Os yw’r drafodaeth strategaeth yn sbarduno ymholiadau adran s47 – dylid ei chynnal o fewn un diwrnod gwaith o wneud y penderfyniad i fwrw ‘mlaen. Ar gyfer gwasanaeth y tu allan i oriau/TDA, dylai’r trafodaethau strategaeth hyn gael eu cynnal ar unwaith.
• Mae angen i ymholiadau adran s47 gael eu cynnal o fewn 10 diwrnod gwaith o gynnal y drafodaeth/cyfarfod strategaeth, lle gwnaed y penderfyniad i’w cynnal;
• os mai canlyniad yr ymholiadau adran s47 a/neu’r cyfarfod/trafodaeth strategaeth dilynol yw dylid symud yr achos symud ymlaen i’r cam cynnal cynhadledd amddiffyn plant, dylid cynnal y gynhadledd o fewn 15 diwrnod o’r penderfyniad hwnnw.
• ar unrhyw adeg yn y broses gellir casglu digon o wybodaeth sy’n awgrymu nad yw’r plentyn yn dioddef niwed sylweddol, neu mewn perygl o wneud hynny. os mai felly’r achos, dylid cofnodi’r canlyniad, a rhoi gwybod i’r teulu.

Mae’n bosib y bydd amgylchiadau eithriadol pan nad yw er lles y plentyn i weithio ar sail yr amserlenni uchod. Er enghraifft, achosion cymhleth fel salwch sydd wedi’i ffugio neu ei achosi; amheuaeth o gamdriniaeth wedi’i threfnu. Y rheolwr sy’n gyfrifol am ddiogelu ddylai wneud unrhyw benderfyniad a’i gofnodi.

Siart llif 2 Ymdrin ag achosion unigol

Cyfranogiad aml-asiantaeth mewn trafodaethau/cyfarfodydd strategaeth

Ar y lleiaf, dylai’r ymarferwyr priodol â chyfrifoldeb dros amddiffyn plant yn yr heddlu a’r gwasanaethau cymdeithasol fod ynghlwm. Dylai ymarferwyr eraill gyfrannu yn ôl y gofyn:

• gall ymarferwyr iechyd cymunedol roi cyngor a chanllawiau ynglŷn ag unrhyw asesiadau meddygol sydd eu hangen o bosib, a gallant gydlynu’r gwaith o gasglu gwybodaeth berthnasol am iechyd y plentyn/plant a’u teulu;
• os bydd angen archwiliad meddygol, dylid cynnwys paediatregydd ymgynghorol o’r gwasanaeth dan sylw.
• dylai’r ymarferydd sy’n llunio’r hysbysebiad gymryd rhan yn ogystal;
• dylai ymarferwyr addysgol gyfrannu os ydynt wedi gweithio, neu yn gweithio gyda’r plentyn.

Cadeirio

Ymarferydd gwasanaethau cymdeithasol ddylai gadeirio’r drafodaeth/cyfarfod strategaeth, sydd meddu ar yr awdurdod a’r arbenigedd i gadeirio’r cyfarfodydd hyn – caiff hyn ei benderfynu drwy drefniadau lleol yn gyffredinol.

Dylai’r cadeirydd:

• sicrhau bod y plentyn yn ganolog i’r trafodaethau, eu bod yn canolbwyntio ar ei les a’i ddiogelwch a’r perygl posib a gwirioneddol o niwed sylweddol;
• penderfynu ar y camau i’w gweithredu: gan bwy, pam a phryd;
• penderfynu pa wybodaeth gaiff ei rhannu gyda’r plentyn a’r teulu (os yw’r heddlu wedi’u cynnwys mewn ymgynghoriad â nhw);
• cofnodi’r camau gweithredu y cytunwyd arnynt a sicrhau eu bod yn cael eu cyflawni. os bydd angen newid y cofnodion dan sylw mae’n rhaid i’r cadeirydd gytuno ar hynny.

Cofnodi’r drafodaeth/cyfarfod strategaeth a’r penderfyniadau

Rhaid cadw cofnod o’r drafodaeth/cyfarfod strategaeth a’i gadw yn nodiadau achos pob plentyn. Ar y lleiaf, dylai’r gwaith cofnodi gynnwys:

• rhestr o’r sawl sy’n bresennol ac unrhyw ymddiheuriadau a dderbyniwyd;
• cofnod o’r drafodaeth a’r penderfyniadau a wnaethpwyd;
• rhestr o’r camau gweithredu a’u diben;
• amserlenni y cytunwyd arnynt o ran cyflawni camau gan gynnwys asesiadau;
• y sawl sy’n gyfrifol am gyflawni’r camau a nodwyd;
• y dulliau a’r amserlen y cytunwyd arnynt o ran rhannu canlyniad unrhyw gamau gweithredu penodedig a phenderfynu ar y camau nesaf;
• y dulliau y cytunwyd arnynt o ran uwchgyfeirio pryderon a’r amserlenni ar gyfer cyflawni camau gweithredu;
• pu’n a oes angen cynnal archwiliad meddygol amddiffyn plant;

Rhaid i unrhyw wybodaeth sy’n cael ei rhannu, yr holl benderfyniadau a wnaed, a’r sail i’r penderfyniadau hynny, gael eu cofnodi’n glir a’u dosbarthu o fewn un diwrnod gwaith i’r holl bartïon sy’n berthnasol i’r drafodaeth. Mae’n bwysig bod ymarferwyr y pennwyd tasgau iddynt yn y drafodaeth/cyfarfod yn eu deall yn glir ac yn gallu rhoi’r camau gweithredu cysylltiedig ar waith heb orfod aros i dderbyn y cofnod.

Cyfarfodydd/trafodaethau strategaeth pellach/ychwanegol

Gallai mwy nag un cyfarfod/trafodaeth strategaeth fod yn addas, yn dibynnu ar amgylchiadau’r achos. Felly mae’n bwysig bod y gwasanaethau cymdeithasol ac, os yw’n ymchwiliad ar y cyd, yr heddlu yn penderfynu a oes angen aildrefnu cyfarfod/trafodaeth strategaeth i:

• gadarnhau cynnydd;
• ystyried ffactorau a all fod yn rhwystro cynnydd
• casglu rhagor o wybodaeth;
• asesu gwybodaeth newydd;
• gwneud penderfyniadau.

Anghytundebau rhwng ymarferwyr

Os yw ymarferydd yn anghytuno â phenderfyniad gan y cyfarfod/trafodaeth strategaeth, dylai drafod hynny gyda’i reolwr llinell. Dylid ystyried defnyddio Protocolau Datrys Anghydfod y Byrddau Diogelu Rhanbarthol.

Materion yn ymwneud a ffiniau awdurdodau lleol

Pan fydd hysbysebiad o gamdriniaeth bosib neu esgeulustod yn dod i law gan/am blentyn nad yw’n byw yn ardal ei awdurdod lleol, bydd y cyfarfod/trafodaeth strategaeth yn cael ei chynnall gan yr awdurdod lle canfyddir y plentyn.

Er enghraifft: gwneir yr hysbysebiad pan fydd y plentyn ar wyliau neu’n aros gyda pherthynas yn yr ardal. Yr awdurdod lleol yn yr ardal honno sy’n gyfrifol am alw am drafodaeth/cyfarfod strategaeth.

Dylid rhoi gwybod i’r rheolwyr Gwasanaethau cymdeithasol am yr hysbysebiad heb oedi, a dylid trefnu’r cyfarfod strategaeth (neu’r drafodaeth, pan fydd cyfyngiadau fel pellter) i roi cyfle i gynrychiolydd o’r awdurdod gwreiddiol fynychu, ynghyd â’r awdurdod lle honnir i’r digwyddiad ddigwydd.

Bydd y cyfarfodydd strategaeth yn penderfynu:

• yr awdurdod fydd yn gyfrifol am wneud yr ymholiadau. Yr awdurdod digwyddodd y digwyddiad ynddo fydd hwn fel arfer;
• pa ran ddylai’r Awdurdodau eraill perthnasol ei chwarae yn yr ymchwiliad.

Dylid cofnodi’n glir y penderfyniad a’r rheswm drosto, a’i wneud er mwyn amddiffyn y plentyn.

Ymholiadau gan asiantaethau sengl

Yn ystod y cyfarfod/trafodaeth strategaeth cychwynnol bydd yr heddlu a’r Gwasanaethau cymdeithasol yn penderfynu p’un ai a ddylid gwneud ymholiad gan un asiantaeth neu ar y cyd. Ni ddylid fyth cynnal ymholiadau/ymchwiliadau ar wahân neu’n ddigyswllt. Dylai’r penderfyniadau hyn ddilyn protocolau a gytunwyd rhwng y ddau wasanaeth a’u cymeradwyo gan y Bwrdd Diogelu Rhanbarthol.

Dylid cofnodi’n ofalus y rheswm dros benderfynu mai un asiantaeth fydd yn gwneud ymholiadau. Os ar unrhyw adeg yn ystod ymholiad gan un asiantaeth, ei bod yn dod yn amlwg bod meini prawf ymholiad ar y cyd yn cael eu bodloni, dylid cysylltu’n syth â’r asiantaeth arall er mwyn trefnu cyfarfod/trafodaeth strategaeth bellach.

Enghraifft: Mae Bethan sy’n 3 oed yn unig blentyn ac mae wedi bod yn destun cynllun gofal a chymorth ers tri mis. Bu farw ei mam 12 mis yn ôl, ac mae ei thad sy’n unig riant wedi ei chael hi’n anodd dangos unrhyw emosiwn tuag at Bethan ers hynny. Er enghraifft, nid yw erioed wedi dangos emosiwn corfforol tuag at Bethan pan mae’n ei gollwng yn y feithrinfa ac yn ei chasglu oddi yno. Yn ogystal, mae Bethan yn ofni cymryd rhan mewn unrhyw weithgareddau lle gallai faeddu gan fod ‘Dadi’n mynd yn flin’.

Er gwaetha’r pecyn gofal a chymorth, oedd yn canolbwyntio ar gwnsela ar ôl profedigaeth a datblygu cyswllt rhwng y tad a’r ferch, mae’n ymddangos mai ychydig o gynnydd a wnaed. Yn wir, mae’r gweithiwr cymdeithasola staff y feithrinfa yn credu bod y sefyllfa wedi gwaethygu. Mae Bethan wedi awgrymu ei bod yn bwyta prydau bwyd ar ei phen ei hun ac yn cael ei gadael i chwarae yn ei hystafell neu ar ei llechen pan fydd hi gartref gyda Dadi. Mae wedi dechrau gwlychu a baeddu ei hun ac wedi dechrau ymwrthod rhag gadael y feithrinfa ar ddiwedd y dydd, gan weiddi bod Dadi yn ei chasáu a’i bod am aros gyda Mrs Grant, ei hathrawes yn y feithrinfa. Mae tad Bethan wedi dweud wrth y gweithiwr cymdeithasolnad yw’n gallu ymdopi a’i fod yn ystyried ei rhoi i gael ei mabwysiadu gan ei fod yn sylwi ei fod yn dal dig wrthi fwy a mwy.

Mae’r gweithiwr cymdeithasol, sy’n rheoli’r cynllun gofal a chymorth yn trafod hyn gyda’r feithrinfa, ac yn ystyried bod Bethan yn ddioddef niwed sylweddol. Mae’n rhoi gwybod i’r tad o’i bwriad i ofyn am gyfarfod strategaeth i roi Ymholiadau adran s47 ar waith. Mae’r Gwasanaethau cymdeithasol yn penderfynu cynnal cyfarfod strategaeth i ystyried dechrau Ymholiadau adran s47 gan fod tystiolaeth hyd yma’n awgrymu bod Bethan yn wynebu niwed sylweddol. Er enghraifft, yn achos Bethan uchod, ar yr adeg hon nid yw’n ymddangos bod trosedd wedi’i chyflawni. Penderfynir y dylai’r Gwasanaethau cymdeithasol fwrw ymlaen gyda’r ymholiadau heb yr heddlu. Fodd bynnag, wrth i wybodaeth gael ei chasglu mae’n dod i’r amlwg bod tad Maisie wedi bod yn ei gadael yn y tŷ ar ei phen ei hun am gyfnodau hir gyda’r nos ac ar y penwythnosau. Mae hyn yn gyfystyr ag esgeulustod bwriadol a chysylltir â’r heddlu i ofyn a ddylai hyn nawr fod yn ymchwiliad ar y cyd.